کتاب “سفرنامه سدیدالسلطنه”

درباره کتاب “سفرنامه سدیدالسلطنه”

سدیدالسلطنه، مورخ اهل بندرعباس، در روزگار مظفرالدین شاه قاجار، از بوشهر به تهران و مشهد رفته و سپس از راه تهران به کربلا سفر کرده و از راه بصره و خلیج‌فارس به بوشهر و بندرعباس بازگشته است و بار دیگر به سال  ١٣٠٨  خورشیدى از بندرعباس به تهران آمده و تا اواسط سال  ١٣٠٩  خورشیدى در تهران توقف داشته است.
سفرنامه وی با نام «التدقیق فى سیر الطریق» در دو تحریر کلى و مقادیرى یادداشت‌هاى پراکنده و در پنج مجموعه باقى مانده است متن زیر برگرفته از همین سفرنامه است:

دالکى
منزل امروز دالکى است و مسافت پنج فرسنگ است، پنج ساعت از شب گذشته حرکت نموده مقارن طلوع آفتاب وارد و در مشرقى قریه زیر نخلستان وقفى منزل کردیم، نرسیده به دالکى چشمه نفطى است و منبع آن در زیر کوه و چند سال قبل شخصى انگلیسى که امتیاز معادن ایران را داشته است مبالغ گزاف خرج نمود و چاهى به عمق دویست قامت زده است که به منبع نفط رسیده و نفط صاف خارج شود، عاقبت چهره مقصود ندیده گذاشته و گذشته است.

در قریه دالکى یکصد و دو باب خانه و سیصد و هفتاد نفر نفوس و مساجد آن دو باب و یک‌باب حمام معمور و یک‌باب مخروبه و دو آسیاب و دو چشمه گوارا و دو چشمه نفط‌‌آلود وجود دارد، نخلستان آنها تقریبا سى‌هزار اصله مى‌شود. ملاکین از تعدیات فرارى و املاک آنها خالصه گردیده و بیشتر نخلستان‌ها وقف و موقوفات را هم جزو خالصه کرده‌اند. مالیات آنها سابقا سه‌ هزار تومان و حال از هشت‌هزار تومان تجاوز نماید. خاک دالکى متصل به خاک خشت است.امامزاده‌اى هم در اینجا دیده شد.

ضابط دالکى حال حیدر خان تنگستانى است و پسر خود احمدخان را به اینجا فرستاده است. جوان معقول و مقبول و مبروصى است. ساعت ورود خرما و بره و تنباکو فرستاده بودند و طرف عصر با میرزا على اکبر منشى پدر خود به دیدن آمدند و میرزا على اکبر از نویسندگان ماهر است و نستعلیق را نیکو نویسد. کاروانسرای مخروبه‌اى هم در آنجا بود.