کتاب تاریخ ادیان و مذاهب در ایران اثر عباس قدیانی

کتاب تاریخ ادیان و مذاهب در ایران اثر عباس قدیانی

نخستین مذاهب انواع بت پرستی‌های مصنوعی و طبیعی بوده‌اند که بت‌های مصنوعی با سیمای بشری به مثابه آخرین و تکامل یافته‌ترین مذهب بت پرستی بوده‌ و در عین حال مذاهب توحیدی هم از بطن بت پرستی‌ها سر بر آورده است.

تاریخ ایران آکنده از اختلاط و اتفاق میان عقاید و آرا و دین و دولت است. اردشیر اول، سرسلسله ساسانیان، می‌خواست یک جامعه ملی – دینی در ایران بنا کند، لذا در هر ایالت یک رئیس روحانی را پذیرفت. سختگیری و خشونت این رهبران دینی و کشتار مسیحیان به شورش مردم در ارمنستان و پیدایش آیین‌های مانوی و مزدکی در برابر یکه‌تازی دین حاکم انجامید. این رویه در آینده‌ای نه چندان دور پایان کار شاهنشاهی ساسانی و استقرار اسلام را در ایران رقم زد.
مردمی که در فلات ایران زندگی می‌کنند…دو بار توانستند کیش جهانی پدید آورند. یکبار در مورد مهر پرستی و بار دیگر در مورد مانیگری…

“نگارنده پس از پیش گفتاری كوتاه در خصوص فطری بودن دین، به گونه‌ای گذرا درباره تاریخ دین، مذاهب و عقاید ابتدایی (نظیر : آنیمیزم، فیتیش، رب النوع‌ها) اقدام آریایی و سكنه مشرق زمین مطالبی درج می‌كند . وی سپس مطالب اصلی خویش را با توضیح درباره ادیان ایران باستان یعنی : تمدن كلدانیان، سومر، آكد، بابل، عیلام، آسور، ماد، سكاها، هخامنشیان و پارت ها در فصل نخست آغاز می‌نماید.

در پی آن نحوه شكل‌گیری و انتشار چهار آیین بزرگ بودا، میترائیسم، زرتشت و آیین زروان در ایران بررسی می‌گردد .نگارنده در این فصل ذیل هر یك از آیین‌های مذكور، ابتدا به معرفی آنها، سپس علل شكل‌گیری و تثبیت این ادیان و آیین‌ها در ایران، همچنین علل افول آنها به بحث می‌پردازند .در ادامه علل ورود دین یهود و مسیحیت در ایران بررسی می‌شود .نگارنده در این فصل ویژگی‌های دینی در دین بزرگ الهی و نیز فرقه‌های مختلف آنها، همچنین درباره عدم موفقیت آنها توضیحاتی عرضه كند .

فصل پنجم كتاب به تشریح عقاید و اعتقادات دو آیین ایرانی یعنی مانویه “و مزدك “اختصاص دارد .در این فصل علل پیدایش این دو دین، ریشه‌های آیین مانویه و مزدك، و نیز برخی تهمت‌های وارد شده بر آیین مزدك (همچون اباحی‌گری وی، اشتراكی دانستن زن و خانواده، اشتراك در مال) بررسی و ارزیابی شده است.

فصل ششم تا پایان فصل نهم به ظهور و ورود دین اسلام همچنین فراز و نشیب‌های این دین طی سال‌های متمادی اختصاص دارد” .اسلام در ایران”، “تكوین شیعه در ایران”، “فرقه‌های اسلامی “و “ملحقات “(نهضت حروفیه، نهضت نقطویه، قیام‌های شیعی، قیام سربداران و مرعشیان) .از موضوعات اساسی چهار فصل پایانی كتاب هستند .”